کتاب کوچک«تذکرة الخطاطین»در شرح احوال خوش نویسان‌ و خطاطان اواخر دورهء صفویه است.مؤلف آن میرزا محمد صالح اصفهانی‌ (د:1126 ق)فرزند میرزا ابوتراب اصفهانی از خوش نویسان و نستعلیق نویسان‌ برجستهء زمان شاه سلیمان و شاه سلطان حسین صفوی است که کتابه‌های برخی‌ ابنیهء اصفهان به خط خوش اوست.پدرش میرزا ابوتراب از شاگردان خاصهء میر عماد بود.مؤلف این کتاب را به خواهش دوستان و شاگردان در حدود سنوات‌ 118 تا 1122 قمری تحریر کرده است. ارزش و اهمیت این تذکره از چند درجه است: یکی از حیث اطلاعات اصیل و دست اولی است که میرزا محمد صالح از دانسته‌ها و معلومات خویش نوشته،و اسامی و ترجمهء حدود دویست تن از خوش نویسان‌ قرون 11 و 12،خصوصا نستعلیق نویسان و شاگردان میر عماد را آورده است. دیگر آنکه در سبب قتل میر سخن گفته و از آنجا که پدرش از شاگردان‌ نزدیک میر بود و نیز به سبب قرب عهد،آنچه در این مورد نوشته سندی دست‌ اول محسوب می‌شود. دیگر،اصطلاحات فراوانی که در باب خوش‌نویسی و خطای به کرات‌ در این تذکره آمده و برای لغویان علاقه مند به این فن بسیار در خور توجه است.لازم به توضیح است تألیف کتاب امتحان الفضلاء اثر میرزای سنگلاخ‌ تماما براساس همین تذکره صورت گرفته است و اغلب اطلاعات اصیلش‌ منحصر به این کتاب است. مرحوم مهدی بیانی در تألیف کتاب نفیس احوال و آثار خوش نویسان از مجلد سوم‌ که نسخه‌ای از این کتاب به دستش رسیده بود،بسیار از آن استفاده و نقل کرده است. متنی که برای نخستین بار در اینجا به‌طور کامل به طبع می‌رسد براساس‌ نسخه‌ای متأخر(کتابت 1312 ش)متعلق به مرحوم عبد الله فردای،خوش نویس‌ و محقق معاصر(1306-1375)است.
noormags.ir